WORKSHOP: SAMENWERKEN IN interdisciplinaire GROEPEN bij
Duurzaam Hoger Onderwijs (voor meer info: aheideveld@unep.uva.nl)
Ontwikkeld i.s.m. Universiteit van Amsterdam
(Antoine Heideveld, Roos Wemmenhove, Hans van Zonneveld)

Duur: 1 dag
Doel: Inzicht in randvoorwaarden en obstakels bij Interdisciplinair samenwerken en toepassen van creatieve proces.

Interdisciplinair studeren doet een belangrijk appèl op zelf-organiserend vermogen. De workshop geeft hiervoor aanwijzingen en behandelt verschillende invalshoeken die de aanpak vergemakkelijken, o.a. voor vergaderen, creatief denken, beslissingen nemen, samenwerken, informatieuitwisseling.

Nadruk ligt op samenwerking in de groep, met uitbreiding naar serieuze creativiteit in onderzoeksmethodiek.

*
Kennismaking met een procesmodel (zie SHITE-proceskaart); de aanpak tijdens de dag is volgt ook deze stappen: Oriëntatie, Ideeën genereren, Ideeën uitwerken, Keuze en Implementatie.
* *
Perceptie en paradigma’s: met voorbeelden en korte video wordt de betekenis van paradigma’s toegelicht (Zie ook Boekbespreking: Paradigma’s)
De bestaande routines onderzoeken op het nut in de huidige situatie kan met behulp van het formuleren van een provocatie, feitelijk een (vanuit huidige gezichtsveld) onmogelijk iets. ‘Mu’, het japanse begrip voor ‘niet iets’ plaatst ons buiten de bestaande routines en laat ons anders kijken. Anders kijken betekent veelal je blinde vek verschuiven, de Workmate van Black & Decker is uitgevonden door een buitenstaander. B&D keek vooral naar power tools, die persoon keek naar de plek waar ze gebruikt worden. Veertig jaar lang hadden auto’s een ‘pijl’ om richting aan te geven, toen is de huidige vorm van clignoteur uitgevonden. Niet omdat men ontevreden was met de oplossing, maar omdat iemand de ‘routine’ onderzocht.

***
Uitgangspunt is respect voor de anderen: Iedereen doet wat hij/zij doet, omdat hij/zij denkt dat dat goed is. Wat versta jij onder goed en waarom? :
Wat zijn je ambities ? Hoe liggen die bij de anderen ? Welke angsten heb t.a.v. de samenwerking en het resultaat ?

• Deze inventarisaties worden per groep gedaan volgens de brainmapping techniek (zie workshop Mindmapping)
Werkwijze bij brainmapping:
Iedereen neemt een A3 voor zich en schrijft (vanuit het midden) zoveel mogelijk punten op wat jij denkt dat hiermee te maken heeft en welke vragen je hebt. Na ca. 10 minuten geeft ieder groepslid één punt van wat hij/zij heeft en dit totdat iedereen alle punten heeft opgeschreven. Nu heeft ieder groepslid een overzicht van wat er bekend is en welke vragen er zijn, en kunnen prioriteiten gesteld worden.
----
Brainmapping is vooral bedoeld om te luisteren en discussie te voorkomen (discussie een weinig produyctieve procestechniek) maar probeer te ontdekken wat de ander voor argumenten heeft, zonder commentaar.
“Waarom..” vragen is een techniek om te herformuleren (zie daar).

****
IDEEEN GENEREREN:
HET creatieve proces van bewustwording dat er iets niet klopt - toenemende frustratie - crisis: er wordt een probleem onderkend.
Dit heeft twee kanten: gevaar en nieuwe mogelijkheden.
Hier wordt speciaal aandacht aan besteed om probleemstelling om te buigen naar DOELSTELLING en/of DROOM. Het begrip ‘MU’ of “het afgebrande bos’. Het idee of ontdekking: bevrijding van frustratie gevolgd door uitproberen: onderzoeken of het idee ook werkt.
Al naar gelang de behoefte kan dit verder uitgewerkt worden met een ‘krachtenveld analyse’ en/of ‘werkveldverkenning’. Weerstand t.o.v. verandering bewust zijn: wet van Ohm: spanning = weerstand x stroming. Logisch accepteren betekent nog niet het ook in praktijk brengen. Dus positief en negatief zijn beide vereist voor de flux.

*****
In groepen speelt de afweging “kritiek geven of mond houden” een belangrijke rol. Hiervoor wordt de “Rogers-evaluatie” aangeboden.

Dit is methode voor de groep om samenwerking te beoordelen en scheiding te maken tussen ‘Wat de ander doet’ en ‘Wat de ander is.’
Werkwijze (voor aanpak dezelfde beandering als bij brainmapping)
1.Ieder lid van de leergroep noemt van ieder ander lid één punt dat hij/zij goed vond; dit wordt eerst voor alle groepsleden gedaan.
2.Daarna één punt dat hij niet goed vond.
Let op juiste formulering: "Ik vond het fijn/goed/prettig dat jij ........";
"Ik zou het fijn vinden als je dit/dat voortaan zo.... zou doen"
Liever dan: "ik vond het niet fijn/prettig/goed dat jij ........"
3.Hierna neemt iedereen zich voor om de komende week één punt te verbeteren en vertelt dit aan de anderen (of een andere keer niet).
Op deze wijze worden persoon en functioneren gescheiden, waarbij ook geen oordeel uitgesproken wordt over de anderen maar verteld wordt hoe iemand iets heeft ervaren.



Goed kritiek geven in vijf stappen

STAP 1
Denk goed na over wat je kritiek precies is. Betreft het echt een
wezenlijk punt waar je het over moet hebben, of komt je ergernis voort
uit iets in jezelf, bijvoorbeeld stress of een andere ergernis die je nooit
hebt geuit? Projecteer je geen ergernis die jezelf betreft, op een ander?
STAP 2
Kies de juiste plaats en de juiste tijd. Zit iets je extra hoog na een lange werkdag, slik je kritiek dan in en wacht tot je in een rustiger
gemoedstoestand bent. Over de plaats: die moet bij voorkeur ook rustig
zijn. Liever de bank thuis dan een rumoerig cafe.
STAP 3
Vraag toestemming om kritiek te geven.
Door te vragen of iemand wil horen wat je te melden hebt, kom je erachter of diegene op dat moment openstaat voor een gesprek. Wil de betreffende persoon niet luisteren, dring dan niet aan, maar probeer het op een later tijdstip nog eens.
STAP 4
Kies je woorden zorgvuldig en wees zo concreet mogelijk. Geef geen kritiek op de persoon, maar op zijn of haar gedrag. Een goede invulzin is: als jij x doet in situatie V. dan voel ik me z. Bijvoorbeeld: Als jij met één oog naar de tv kijkt als ik je iets wil vertellen, voel ik me onbelangrijk.
STAP 5
Verwacht niet te veel. Zeldzaam zijn de bekritiseerden die je
meteen gelijk geven en zonder slag of stoot hun gedrag aanpassen.
'Ik zal eens nadenken over wat je hebt gezegd' is al heel wat. Ook bij
iemand die acuut in de verdediging schiet en vijandig reageert op de
kritiek, zal nog wel wat van je woorden blijven hangen en kan op termijn
misschien verandering worden verwacht.

Uit:PSYCHOLOGIE MAGAZINE APRIL 2001