1. Inleiding (deel 1) Van het Vanzelf-Principe
   

De wetenschapsbeoefenaar, die ook iets heeft van een dichter, een filosoof en zelfs van een dromer, is bijna zeker een verbetering
ten opzichte van zijn meer beperkte collega’s.
A. Maslow

Dit boek is een persoonlijke interpretatie en onderzoekt slechts een deel van het onmetelijke 'alles'. Het is de beschrijving van een persoonlijke ervaring die steeds weer terug heeft geleid naar mijzelf. Ik de waarnemer van twee krachten, die werkzaam zijn in mijn wereld: wat is en wat niet is -en de ruimte daartussen. Elk nieuw idee is uiteindelijk altijd een nieuwe combinatie van twee bestaande zaken; dus geen tegenstelling maar een drie-eenheid van twee krachten en hun relatie.En de 26 letters van het alfabet zijn de leidraad, in tangramvorm dan...

Hier vindt u een beschrijving van een persoonlijke zoektocht onder het motto: ‘Het leven is een reis en geen bestemming. Je weet waar je begint maar niet waar het eindigt.’ Mijn lerares chado verwoordde dat zo: “Wij kennen de naam niet voor het geboren is.” Dat is de titel van het bijgesloten werkboek (creativiteit van A tot Zen) geworden, omdat creativiteit iets moois kan creëren dat je pas kent als het geprobeerd is. De creativiteit die gebruikt kan worden om de energie te sturen. Ook al weet je in het begin niet wat het zal opleveren, het gaan van de ‘creatieve weg’ geeft vanzelf voldoening. Leven gaat dus niet over het doel, maar de weg. Daarbij onderzoek ik hoe ik me voel ‘in het gaan’ en dan is het doel van die dag weer bereikt.
De Spaanse dichter Machado zei het zo:

“Reiziger, er is geen weg. Je maakt de weg terwijl je gaat.”

Ook heb ik een koppeling willen maken tussen het Taoïstische denken en Zen. Beiden zijn nauw met elkaar verbonden: Tao als de filosofische onderbouwing, Zen als de praktische toepassing, want creativiteit is meer dan alleen maar problemen oplossen.

Het vanzelf-principe probeert een creatieve synthese te bewerkstelligen door zelf een natuurlijke weg van wat ongewenst is naar gewenst te creëren; te zwemmen met de stroom. Een synthese van verschillende, gevarieerde 'bewegingen'; andere ideeën met een andere kijk op dezelfde zaken ‘herformuleren’ dus. Het wil hierover gedachten uitwisselen en de lezer uitnodigen een andere invalshoek in te nemen ten opzichte van de gewone routines, waardoor iets anders gezien wordt. Door bewust te worden van de onderliggende ordening van de normale gang van zaken komen er nieuwe onverwachte gezichtspunten naar voren. Die dan toegepast kunnen worden in de 'alledaagse' praktijk.

'Zoals ik elke dag beleef, zo is mijn weg'
Soshitsu Sen

Na het schrijven van het ABC van XYZ, dat creativiteit in theorie en praktijk behandelt, is bij mij het beeld ontstaan dat alhoewel de meeste mensen wel creatief willen zijn, het sommigen gemakkelijk afgaat en het voor anderen een 'andere realiteit' blijft. Ondanks allerlei voorbeelden en praktische technieken blijft het voor velen iets onnatuurlijks, iets vaags en mysterieus. Voor niet iedereen is ‘de realiteit een uitvinding van een fantasieloos figuur.’
Bij cursussen en workshops kreeg ik de indruk dat dit veel, zoniet alles te maken had met het beeld dat mensen van zichzelf hebben. Wat zij vinden dat ze kunnen en wat zij niet kunnen. Zo bleek voor een aantal creatief denken om hun eigen leven aangenamer en zinvoller te maken moeilijk en voor anderen geheel onmogelijk. Zij begrepen het ‘intellectueel’ wel maar konden het niet toepassen. Veelal was het voor hun alleen problemen oplossen en als die er niet (lijken) te zijn, waarom je druk maken? Kennelijk is het dus de (persoonlijke) cultuur die de visie op creativiteit bepaalt. Cultuur zie ik als een (zichtbaar) geheel van normen, waarden, gewoonten en taal, dat berust op een (onzichtbaar) gedeeld begrip, gedeelde betekenis en gedeelde waarneming van een bepaalde groep. Dit zijn de verworvenheden; ‘de stroom waarin ik zwem’. De normen etc. ervaar ik als normaal omdat ik de betekenis ervan ken (of denk te kennen). Als metafoor voor cultuur zou ik het hologram willen gebruiken ( Het negatief van een hologram bevat zo’n 70 verschillende beelden en elk beeld kan worden gecreëerd uit een stukje van dit negatief.): de gedeelde begripssystemen en de gedeelde interpretatieschema’s creëren steeds opnieuw betekenis. De aldus gecreëerde realiteit zal zijn betekenis ontlenen door de structuur/ kennis/ bewustzijn van de waarnemer. Onze hersenen zijn immers naar zichzelf verwijzende gesloten systemen. Mijn wereld is zoals ik die waarneem. En als ik niet oppas denk ik dat de hele wereld zo is!
Als we onszelf voorstellen als in alle opzichten even onmetelijk, onpeilbaar, mysterieus en ontzagwekkend als de avondhemel, krijgen we misschien enigszins een idee van hoe gecompliceerd we als individu zijn en van de mate waarin wij niet alleen voor anderen, maar ook voor onszelf een geheim zijn.
Thomas Moore
De verworvenheden, die dikwijls zo vanzelfsprekend lijken dat ze niet meer worden opgemerkt, geven een beeld van de specifieke aspecten van de cultuur. De wijze waarop vergaderingen gehouden worden geven een beeld van de cultuur bijv. passiviteit, zorg, activiteit, angst, respect, die op hun beurt weer de structuur van interactie bepalen.
Wil men nu de waarden, normen, ambities, etc. veranderen dan kan dit niet rechtstreeks door aandacht te besteden aan die normen, etc. (!) Het begrip, de betekenis en het het gevoel zullen moeten worden veranderd door bewustwording van de persoonlijke beperkingen in de waarneming en die zullen mij moeten motiveren om vervolgens mijn normen, etc. te veranderen. De wereld is zoals ik hem zie. Mijn psyche bepaalt dus hoe ik creativiteit ervaar. Deze psychologische realiteit zou ik willen zien als een taal, die bepaalt hoe ik er mee omga. Iedereen creërt namelijk een eigen realiteit; de accountant kijkt naar een organisatie in termen van financieële kengetallen. De interpretatie t.a.v. regels, beleid, doelen, taakomschrijving, procedures bij creativiteit, is erg belangrijk. Een organisatie proberen te sturen door de 'verschillende variabelen’ te beïnvloeden wijst in de richting van een mechanistische benadering. Het houdt in zich het gevaar van een splitsing tussen de ideeën van het management en die van de werknemers. Conflicterende ideeën worden dan dikwijls ‘ondergronds’ gedreven. Om betrokkenheid te creëren hebben succesvolle organisaties dan ook gekozen voor beïnvloeding van de ‘corporate consciousness’. Organisaties hebben namelijk de neiging te worden wat ze denken te zijn. De bedoeling is dat de alledaagse beleving tussen de mensen in een organisatie bijdraagt aan een gewenste realiteit. De vorming van een groep of het proces om tot één benadering te komen is uiteindelijk afhankelijk van de bekwaamheid een gedeeld gevoel/begrip van (‘een’) realiteit te krijgen.Voor verschillende ideeën bvij creativiteit, zie de 6 beelden van Hillman. [Hoe beleef ik Creativiteit ?]
Zo wordt het duidelijk dat samenhangende groepen ontstaan rondom gedeeld begrip, terwijl gefragmenteerde groepen juist te vinden zijn in ‘meervoudige realiteiten’. Het lijkt op wat Gardner laat zien met zijn ‘meervoudige intelligenties’, volgens hem is er meer dan de mathematisch/logische intelligentie. (voor meer info over dit onderwerp klik hier)

Voor het vervolg van deze inleiding klik hier. (creativiteit & archetypen)
en voor Creativiteit van A tot Zen
[Terug naar publicatieoverzicht]
[Terug naar Start Index]



[go to English Index] [go to start page] [Back to first entry of this site]